Izba Tkactwa Dwuosnowowego

Izba Tkactwa Dwuosnowowego w Janowie

Czym jest Tkanina Dwuosnowowa?  Jak to się robi …
Tkactwo dwuosnowowe, zwane też podwójnym, należy do najciekawszych zjawisk współczesnej polskiej sztuki ludowej. Do niedawna popularne na zwartym obszarze północno-wschodniej Polski, przetrwało do dzisiaj w Janowie i kilku okolicznych miejscowościach. Wełniane, dekoracyjne tkaniny, zwane często „janowskimi dywanami”, łączą w swoim wzornictwie tradycję ze współczesnością.
Wykonuje się je  z naturalnej przędzy wełnianej unikatową techniką, na drewnianych ręcznych warsztatach. Do tkania użyte są dwa wątki, w dwóch kontrastowych kolorach i osnowa, także w dwóch kolorach.
W ten sposób na krośnie powstają dwie tkaniny o splocie płóciennym, połączone ze sobą wzorem i bordiurą. Wzór wybiera się za pomocą cienkiej listewki zwanej „prątkiem”, choć  wzory  wychodzą kanciaste, to są bardzo piękne w swej prostocie.

Odrobina historii…
Początki janowskiego tkactwa dwuosnowowego etnografowie szacują na połowę XIX wieku. Umiejętność ta dotarła do Janowa prawdopodobnie za pośrednictwem tkaczy mazurskich, od których gospodynie wiejskie uczyły się techniki i pierwszych wzorów takich jak motyw gwiazdy, rombu, palmety, listka, winnej gałązki i korowodu weselnego. Umiejętności te były przekazywane z pokolenia na pokolenie i w drugiej połowie XX wieku w Gminie Janów było ponad 40 kobiet zajmujących się tkactwem. Obecnie w regionie jest około 8 aktywnych pracowni tkackich, z czego 6 w Janowie i okolicznych miejscowościach.

 

 

Wędrówkę po pracowniach tkackich warto zacząć od Izby Tkactwa Dwuosnowowego…
W Izbie Tkactwa prezentowane są wystawy tkanin dwuosnowowych, prowadzone są pokazy tkania , organizowane są warsztaty oraz lekcje tradycji dla dzieci i młodzieży. Można tu zobaczyć jak wyglądają  i działają ponad stuletnie krosna. Chętni mogą spróbować swoich sił za krosnem, biorąc udział w pokazie prowadzonym przez jedną z janowskich twórczyń.  
Aby zachować tradycje janowskiego ośrodka tkackiego , a także promować lokalną sztukę ludową od 1993r. Gminny Ośrodek Kultury w Janowie corocznie organizuje w Izbie konkurs na tkaninę dwuosnowową oraz wystawę pokonkursową. W konkursie udział biorą tkaniny tematyczne, zgodne z określonym tematem na dany rok, wykonane z przędzy wełnianej na ręcznych krosnach techniką dwuosnowową. Pierwsza edycja konkursu odbyła się pod hasłem „Codzienność przędzą malowana”. W kolejnych latach powstawały tkaniny na bardzo różne tematy. Były to między innymi: Tkaniny inspirowane twórczością Eleonory Plutyńskiej, Drzewo życia, Pory roku, Zwierza, Zajęcia kobiety wiejskiej na Podlasiu, Pasieka i wiele innych. Tkaniny biorące udział w konkursie cieszą się zawsze ogromnym zainteresowaniem odbiorców.  
Izba Tkactwa umiejscowiona jest na dwóch szlakach turystycznych.
Są to : Szlak tradycji rękodzieła ludowego Podlasia oraz szlak  „Kraina wątku i osnowy”
Zgromadzonych jest tu ponad 50 tkanin dwuosnowowych, dywanów i makat wykonanych przez ok. 20 twórców z ośrodka janowskiego oraz z nim współpracujących. Są to głównie prace nagrodzone w konkursach organizowanych przez janowski ośrodek kultury.
W zbiorach izby znajduje się również makata „Pieczenie chleba” będąca inspiracją autora muralu „Tkana opowieść”, który powstał w Białymstoku przy ul. Radzymińskiej.

Autorzy tkanin znajdujących się w Izbie Tkactwa Dwuosnowowego :
Jadwiga Babieno
Genowefa Dzieszko
Helena Gołko
Czesław Jaroszewicz
Olimpia Jaroszewicz
Lucyna Kędzierska
Alicja Kochanowska
Filomena Krupowicz
Regina Krupowicz
Helena Malewicka
Kazimiera Makowska
Leonarda Olchanowska
Teresa Pryzmont
Felicja Puzanowska
Romualda Puzanowska
Danuta Radulska
Bernarda Rość
Ludgarda Sieńko
Marta Wysocka
Uczennice Zawodowej Szkoły Tkactwa

Serdecznie zapraszamy grupy zorganizowane, turystów indywidualnych oraz dzieci i młodzież do zwiedzania jedynej w Polsce Izby Tkactwa Dwuosnowowego w Janowie, gdzie znajdują się unikalne na skalę światową tkaniny dwuosnowowe.


Izba Tkactwa Dwuosnowowego w Janowie , przy ul. Białostockiej 14
otwarta jest dla zwiedzających w dniach:
od poniedziałku do piątku w godzinach: 8 – 16

Grupy zorganizowane prosimy o wcześniejszy kontakt :
tel. 601 891 685
e-mail: itd@janow.com.pl


Adres do kontaktu: Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Turystyki w Janowie,
ul. Sokólska 18, 16-130 Janów